Déanann na vacsaíní rud an-chliste. 🤓

Baineann siad leas as bua mór an chórais imdhíonachta: go mbíonn cuimhne aige ar ionfhabhtuithe a ndeachaigh sé i ngleic leo roimhe seo, agus forbraíonn siad rud ar a dtugtar ‘imdhíonacht chosanta’ — is é sin, cosaint ar ionfhabhtú a tholgadh faoi dhó.

I bhfocail eile, féachann vacsaíní le do chóras imdhíonachta a spreagadh chun díonacht a dhéanamh in aghaidh pataigine, díonacht atá an-chosúil leis an díonacht a dhéanfadh sé uaidh féin dá mbeadh ionfhabhtú ag iarraidh lonnú i do chorp. Is minic an díonacht seo níos fearr ná an ghnáthdhíonacht, fiú amháin.

Uaireanta is cosaint iomlán a thugann an vacsaín duit, agus caolseans ansin go gcuirfidh an t-ionfhabhtú tinneas ort in aon chor. I gcásanna eile, is leathchosaint a thugann sé duit, i dtreo nach mbíonn tú a leath chomh tinn agus a bheifeá gan an vacsaín a bheith faighte agat.

Chuige sin, bíonn dhá mhórchineál vacsaíne ann:

1. Instealladh de leagan beo den phataigin féin a bhfuil an dochar ar fad bainte as (‘vacsaín chaolaithe’). Ionfhabhtú éadrom a thiocfaidh ort sa chás sin (seans maith nach dtabharfaidh tú faoi deara é, fiú amháin).

2. I gcás vacsaíní eile, iarraidh bheag den phataigin is ea a bhíonn iontu, rud nach gcuirfidh aon ionfhabhtú beo ort, ach is leor é chun go dtabharfaidh do chóras imdhíonachta freagairt chosanta imdhíonachta ina aghaidh. Baictéir nó víris bhrúite dhíghníomhaithe a bhíonn san instealladh uaireanta, nó comhábhair íonaithe ar nós próitéiní víreasacha, nó fós móilín áirithe ar a dtugtar mRNA.

Formhór na vacsaíní, tugann siad cosaint in aghaidh ionfhabhtaithe trí antasubstaintí sonracha a tháirgeadh in aghaidh na pataigine agus trí T-chealla agus B-chealla cuimhneacháin a ghiniúint. Is féidir go mairfidh cuimhne na pataigine ar feadh na mblianta, nó go deireadh do shaoil, fiú amháin! I gcásanna eile, is féidir go mbeidh ‘teanndáileog’ ag teastáil ó do chóras imdhíonachta chun cuimhne na pataigine a athnuachan.

Tá sé sin beagáinín cosúil leatsa ag dul siar ar do nótaí roimh scrúdú scoile.

8 Nollag 2020: in aois a 90 bliain di, ba í Maggie Keenan, bean de bhunadh Coventry, an chéad duine ar domhan a fuair an vacsaín nua-cheadaithe in aghaidh Covid-19.